Η ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ- ΒΟΪΟΥ (1941- Άνοιξη 1943)

  13. ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΚΑΙ Κ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΟΡΕΙΝΟ ΟΓΚΟ ΤΗΣ ΠΙΝΔΟΥ

Από την άλλη πλευρά το επιθετικό επαναστατικό κίνημα Eθνικής Aντίστασης της περιοχής Γρεβενών και Βοΐου δέχθηκε και ένα άλλο χτύπημα. Στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ επικράτησε η άποψη του Καραγιώργη, για την υποχώρηση των τμημάτων της Θεσσαλίας και Κεντρικής Μακεδονίας στη Δυτική Μακεδονία και την ανατροπή της επιθετικής τακτικής σε κατάσταση αναμονής και άμυνας. Αντίθετα, ο Άρης πίστευε μόνο στην άμεση δράση. Κάθε πλήγμα που καταφέρεται στον εχθρό, είναι προπαρασκευή για το επόμενο χτύπημα.[1]

Η γενική σύμπτυξη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στον ελεύθερο χώρο της Δ. Μακεδονίας έφερε στο λαό, στο στρατό, στα στελέχη και στις διοικήσεις των μονάδων αναταραχή και είχαν αρχίσει διάφορες συζητήσεις, κρυφές και φανερές, που επιδρούσαν αρνητικά στο λαό και στρατό.[2]

Οι συνέπειες της σύμπτυξης ήταν αρνητικές:

α) Με τη σύμπτυξη εγκαταλείφθηκε όλος ο χώρος της Μακεδονίας της Θεσσαλίας και Ηπείρου στη διάθεση του εχθρού και των αντιπάλων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

β) Ακολούθησε πτώση του ηθικού του λαού των περιοχών που εγκαταλείφθηκαν και  ελεύθερη δράση του κατακτητή και των συνεργατών με τους κατακητές.

γ) Η συγκέντρωση των δυνάμεων της Αντίστασης σε περιορισμένο χώρο, ευνόησε τις επιχειρήσεις του εχθρού, είχε ελεύθερες και υπό έλεγχο τις εγκαταλειμμένες περιοχές.

δ) Η συγκέντρωση των τμημάτων έγινε πριν ακόμα εκδηλωθεί ο εχθρός.

ε) Η συγκέντρωση έφερε και οικονομικές δυσκολίες, σε εξάντληση των αποθεμάτων.

στ) Φέρανε στην περιοχή και τους Άγγλους, που με την ανοχή της ηγεσίας του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, ανέπτυξαν το κατασκοπευτικό τους έργο που οδήγησε στη διάσπαση της Eθνικής Aντίστασης και προετοίμασαν τις προϋποθέσεις για τον εμφύλιο σπαραγμό.

---

[1] Α. Κέδρος, ο.π., σελ. 270-275.

[2] Κυρατζόπουλος, ο.π. τετράδιο 5, σ. 392.

Η ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΓΡΕΒΕΝΩΝ- ΒΟΪΟΥ (1941- Άνοιξη 1943)

12. ΟΙ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΒΕ

Ο Φαρδύκαμπος ήταν ο επίλογος του ενιαίου κινήματος αντίστασης, καρπός και θρίαμβος του γνήσιου τοπικού αντιστασιακού κινήματος της περιοχής Γρεβενών - Βοΐου. Ακολουθούν οι πραξικοπηματικές ενέργειες των αξιωματικών της ΥΒΕ με κύριο στόχο την εξόντωση των φυσικών αρχηγών, των δημιουργών της θρυλικής Eθνικής Aντίστασης της Δυτικής Μακεδονίας.

Γύρω από το ρόλο των αξιωματικών της ΥΒΕ και τις «μεταμφιέσεις» που επακολούθησαν μετά το άδοξο τέλος της σε ΠΑΟ, ΕΣΟ, ΕΕΣ κάτω από τη σκέπη των «νικητών» του εμφύλιου σπαραγμού έχουν γραφεί πολλές αναλήθειες. Τελευταία με απολογητικές τάσεις, μέσα από τη σφαίρα των παλιών έριδων, μερικοί αποφεύγουν ν΄απαντήσουν στο ερώτημα το πώς γεννήθηκε ένα τέτοιο κίνημα μαζικής αντίστασης, δε βλέπουν ή δε θέλουν να δουν τις έντονες κοινωνικές αλλαγές που έφερε η κατοχή και η θέση σ΄αυτές των διάφορων κοινωνικών ομάδων.[1]

Σχετικά με το ρόλο και τους σκοπούς των αξιωματικών της οργάνωσης ΥΒΕ είναι αποκαλυπτικές οι μαρτυρίες του διάσημου δημοσιογράφου, διανοούμενου και αγωνιστή στην περιοχή Κοζάνης - Γρεβενών, Σταύρου Θεοδοσιάδη, εκδότη της εφημερίδας «Βόρειος Ελλάς» και του «Ημερολόγιο Δυτικής Μακεδονίας», ενός από τα ιδρυτικά μέλη της ΥΒΕ, ο οποίος αποχώρησε, αφού γνώρισε τους σκοπούς της οργάνωσης.

Παραθέτω απόσπασμα από τα απομνημονεύματά του, ο οποίος χαρακτηρίζει την ΥΒΕ «Σκηνοθετημένη προσπάθεια «Εθνικής Αντιστάσεως», εμπνευσμένη υπό των γερμανικών Αρχών Κατοχής, προς εξουδετέρωσιν πραγματικής αντιστάσεως των αξιωματικών μας».[2]

            Για να γνωρίσουμε καλά την οργάνωση αυτή ο αείμνηστος Θεοδοσιάδης θέτει τρία ερωτήματα: Τι ήταν; Τι ήθελε; Και κυρίως τι δεν ήθελε η ΥΒΕ; Ποιοι την ίδρυσαν και ποιοι οι σκοποί της, οι ανομολόγητοι;

Ήταν μερικοί αξιωματικοί, ανώτεροι και ανώτατοι από τις περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, που μετά την κατάρρευση του μετώπου εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη. Φέρανε πολιτική περιβολή, έπαιρναν το μισθό του εν ενεργεία αξιωματικού και μετά την αποστράτευση.  Αυτό το παράξενο γινόταν ύστερα από ειδική διαταγή του Χίτλερ προς το Γερμανό Διοικητή του Αιγαίου, η οποία σχολιαζόταν με ευγνωμοσύνη από πολλούς αξιωματικούς.

   Η διαταγή έλεγε:

«Χορηγήσατε μισθόν αξιωματικού εν ενεργεία εις Έλληνας αξιωματικούς διαλυθείσης ελληνικής Στρατιάς Αλβανικού Μετώπου».[3] Ήταν το τίμημα της ατιμίας και της προδοσίας. Πληρώνονταν από τον ελληνικό λαό χωρίς να εργάζονται, χωρίς να πολεμούν για την πατρίδα. Αλλά εκτός από το μισθό τους είχαν και άλλα τυχερά από άλλες υπηρεσίες, όπως από τη συγκέντρωση σιτηρών, τις εποπτείες νομαρχιών, μύλων, συσσιτίων, αγορανομίας κ.λ.π.

Η αδράνεια και η αδιαφορία των αξιωματικών οφείλονταν στο ότι είχαν εξασφαλισμένο το προς «το ζην» και πολλοί απ΄ αυτούς είχαν και το «ευ ζην» σε όλη τη διάρκεια της κατοχής.[4]

Η πραξικοπηματική τους δράση αποκαλύφθηκε στο Μπουγάζι, στα Σέρβια, στον Αυγερινό και στο Μελάνθιο, αμέσως μετά τη μάχη στο Φαρδύκαμπο.

---

[1] Βλ. σχετική βιβλιογραφία των εκδόσεων «Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας» (ΕΜΕΙΣ). Ιδιαίτερα απολογιστική είναι η δίτομη εργασία του Π. Ι. Παπαθανασίου με τίτλο «Για τον Ελληνικό Βορρά - Μακεδονία 1941-1944» εκδόσεις Παπαζήση 1988.

[2] Σταύρος Θεοδοσιάδης (Θαλασσινός) Η Πίνδος ομιλεί. Η Εθνική Αντίσταση 1941-1944. Επιμέλεια: Νίκος Καλογερόπουλος Ι.Β.Κ.Α. Κοζάνη, 2000, σ. 138.

[3] Ο.π. σ. 39.

[4] Ο.π. βλέπε αναλυτικά το ρόλο των αξιωματικών της ΥΒΕ στις σελίδες 148-209 και 273-280, και Κυρατζόπουλου - Φωτεινού, απομνημονεύματα ο.π. τ.τ. 3-4, χειρόγραφα ανέκδοτα.